Czy osteopatia może pomóc na nawracające infekcje zatok? TAK!
Ból, uczucie zatkanego nosa, trudności w oddychaniu czy nawracające infekcje to częste objawy przewlekłego zapalenia zatok, które znacząco obniżają komfort życia. Choć standardowe metody leczenia, takie jak farmakoterapia czy zabiegi chirurgiczne, mogą przynieść ulgę, coraz więcej osób poszukuje naturalnych i mniej inwazyjnych rozwiązań. Jednym z nich jest już wielokrotnie opisywana przez nas osteopatia, która poprzez delikatne techniki manualne może wspierać prawidłowe funkcjonowanie zatok, poprawiać drenaż oraz wzmacniać mechanizmy samoregulacji organizmu.
Zatoki to puste przestrzenie w kościach naszej twarzy, które są połączone z nosem i pomagają nam w oddychaniu1. Są wypełnione powietrzem i pokryte cienką błoną śluzową, która produkuje śluz. Śluz ten ma za zadanie nawilżać i oczyszczać powietrze, które wdychamy, a także usuwać bakterie i inne zanieczyszczenia. Dzięki małym rzęskom znajdującym się w błonie śluzowej, śluz jest stale przesuwany w kierunku nosa, skąd może być usunięty. Jeśli jednak ujścia zatok zostaną zablokowane, np. w wyniku infekcji lub alergii, śluz nie może swobodnie odpływać, co prowadzi do ich stanu zapalnego i bólu.
Każdy człowiek ma cztery pary zatok. Zatoki czołowe znajdują się nad oczami, w kości czołowej, i mogą mieć różną wielkość u różnych osób. Zatoki szczękowe, które są największe, znajdują się po obu stronach nosa w górnej części policzków. Zatoki sitowe to grupa małych przestrzeni pomiędzy oczami i nosem. Najgłębiej położone są zatoki klinowe, które znajdują się za nosem, w środku czaszki. Wszystkie te zatoki są ze sobą połączone i współpracują, aby zapewnić prawidłowy przepływ powietrza i śluzu.
Zatoki pełnią ważne funkcje w naszym organizmie. Dzięki nim nasza czaszka jest lżejsza, a głos ma odpowiednie brzmienie. Pomagają także ogrzewać i nawilżać powietrze, które wdychamy, co chroni nasze drogi oddechowe przed wysuszeniem i podrażnieniem. Kiedy zatoki działają prawidłowo, nawet nie zauważamy ich obecności, ale gdy dochodzi do ich infekcji lub zatkania, mogą powodować ból głowy, uczucie ucisku w twarzy i trudności z oddychaniem. Dlatego ważne jest, aby dbać o ich zdrowie pamiętając o odpowiednie nawilżenie powietrza, a ewentualne infekcje leczyć na wczesnym etapie.
Nawracające infekcje zatok to częsty problem, a objawy bywają uciążliwe i długotrwałe2. Najczęściej pojawia się uczucie zatkanego nosa, ból i ucisk w okolicach czoła, nosa lub policzków, który nasila się szczególnie przy pochylaniu głowy. Często występuje również ropna wydzielina z nosa, kaszel – zwłaszcza w nocy, a także ból gardła i nieprzyjemny zapach z ust. W niektórych przypadkach infekcji towarzyszy gorączka oraz ogólne osłabienie organizmu. Takie objawy mogą utrzymywać się przez wiele dni lub nawet tygodni, a gdy infekcje pojawiają się kilka razy w roku, mogą znacznie uprzykrzać codzienne funkcjonowanie.
Co ciekawe, przewlekłe problemy z zatokami mogą mieć negatywny wpływ na działanie układu pokarmowego – a dokładniej wywołać refluks3. Gdy zatoki są długotrwale zatkane lub podrażnione, często dochodzi do tzw. spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła. Taki śluz może podrażniać gardło i przełyk, powodując uczucie pieczenia, które łatwo pomylić ze zgagą. Dodatkowo częsty kaszel i odchrząkiwanie mogą zwiększać ciśnienie w jamie brzusznej, co sprzyja cofaniu się kwasu żołądkowego – czyli właśnie refluksowi. Co ciekawe, działa to też w drugą stronę: refluks, zwłaszcza ten tzw. cichy, może podrażniać nos i gardło, wywołując objawy podobne do przewlekłego nieżytu nosa czy zapalenia zatok3. Cofająca się treść żołądkowa, nawet bez wyraźnej zgagi, może wywołać miejscowy stan zapalny. Dodatkowo, coraz więcej badań sugeruje, że istnieje odruch nerwowy, który – aktywowany przez drażnienie przełyku – powoduje zwiększone wydzielanie śluzu i obrzęk śluzówki nosa. Dlatego, jeśli ktoś zmaga się z dolegliwościami obu tych układów – oddechowego i pokarmowego – warto spojrzeć na problem całościowo, a nie traktować każdej przypadłości osobno.
Przyczyn nawracających infekcji zatok może być kilka. Często problem wynika z nieprawidłowości anatomicznych, takich jak skrzywiona przegroda nosowa lub polipy, które utrudniają prawidłowy odpływ śluzu i sprawiają, że zatoki są bardziej podatne na zakażenia. Innym czynnikiem mogą być alergie, które powodują przewlekłe podrażnienie i stan zapalny błony śluzowej nosa i zatok. Dodatkowo na częste infekcje zatok narażone są osoby z osłabioną odpornością, np. w wyniku przewlekłego stresu, niedoborów witamin, palenia papierosów czy powikłań po poprzednich infekcjach górnych dróg oddechowych. Ważnym czynnikiem jest też środowisko – zanieczyszczone powietrze, dym tytoniowy czy suche powietrze w pomieszczeniach mogą sprzyjać wysychaniu śluzówki nosa i zaburzać jej naturalne mechanizmy obronne.
Leczenie nawracających infekcji zatok zależy od przyczyny i stopnia nasilenia objawów. W łagodniejszych przypadkach pomagają domowe sposoby, takie jak inhalacje parowe, płukanie zatok solą fizjologiczną czy stosowanie nawilżaczy powietrza. Można również sięgnąć po leki zmniejszające obrzęk błony śluzowej, np. w postaci sterydowych sprayów do nosa. Jeśli infekcja ma podłoże bakteryjne, lekarz może przepisać antybiotyki, choć w większości przypadków infekcje zatok mają charakter wirusowy i antybiotykoterapia nie jest konieczna. Jeśli problemem są wady anatomiczne, może być konieczna operacja, np. korekcja przegrody nosowej lub usunięcie polipów.
Coraz większą popularność w leczeniu przewlekłych problemów z zatokami zdobywa osteopatia i terapia manualna. Specjalistyczne techniki stosowane przez osteopatów mogą poprawić drenaż zatok, zmniejszyć napięcia w okolicach twarzy, szyi i czaszki, a tym samym poprawić przepływ śluzu i funkcjonowanie układu oddechowego. Delikatne manipulacje w obrębie czaszki mogą także pomóc w zmniejszeniu stanów zapalnych i poprawie ukrwienia, co wspiera procesy regeneracyjne organizmu. Podczas pierwszej wizyty osteopata zapyta o historię problemów z zatokami, częstotliwość infekcji, obecne objawy oraz ogólny stan zdrowia. Może również pytać o inne dolegliwości, takie jak bóle głowy, problemy z oddychaniem czy alergie, ponieważ wszystkie te czynniki mogą mieć wpływ na kondycję zatok.
W tym roku opublikowano wyniki badań, których celem było określenie, czy osteopatyczne leczenie manualne kierunkowane na drenaż limfatyczny struktur czaszkowych może zapewnić natychmiastową oraz długoterminową ulgę w objawach chronicznego zapalenia zatok przynosowych4. Przewlekłe zapalenie zatok przynosowych (CRS) to jedna z najczęstszych chorób przewlekłych, dotykająca 10,6% populacji Europy i 16% mieszkańców USA5. W badaniu wzięło udział 43 dorosłych pacjentów z chronicznym zapaleniem zatok przynosowych opornym na konwencjonalne leczenie. Przed i po interwencji wypełniali ankietę dotyczącą nasilenia objawów, takich jak niedrożność nosa, spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła oraz ból i ucisk zatok. Wyniki wykazały, że pacjenci odczuli natychmiastową poprawę – znacząco zmniejszyło się nasilenie niedrożności nosa, spływania wydzieliny oraz bólu zatok.
Opisany przypadek 45-letniej pacjentki z przewlekłym zapaleniem zatok również potwierdza skuteczność osteopatycznego leczenia manualnego5. Pomimo wcześniejszej terapii farmakologicznej objawy, takie jak ból twarzy, zatkany nos i zmęczenie, utrzymywały się. Badanie RTG wykazało zacienienie zatoki szczękowej, a osteopatyczna ocena ujawniła liczne ograniczenia ruchomości struktur czaszki. Po czterotygodniowej terapii pacjentka zgłosiła znaczną poprawę.
Jeżeli czujesz, że próbowałeś już wszystkich łatwo dostępnych środków i kończą Ci się pomysły – zapraszamy na wizytę w naszej Przychodni i obiecujemy, że nie pożałujesz!
1. Alicandri-Ciufelli M, Fermi M, Bonali M, et al. Facial sinus endoscopic evaluation, radiologic assessment, and classification. The Laryngoscope. 2018;128(10):2397-2402. doi:10.1002/lary.27135
2. Hamilos DL. Chronic sinusitis. Journal of Allergy and Clinical Immunology. 2000;106(2):213-227. doi:10.1067/mai.2000.109269
3. Wong IWY, Rees G, Greiff L, Myers JC, Jamieson GG, Wormald PJ. Gastroesophageal Reflux Disease and Chronic Sinusitis: In Search of an Esophageal–nasal Reflex. Am J Rhinol�Allergy. 2010;24(4):255-259. doi:10.2500/ajra.2010.24.3490
4. Rowane M, Shankar A, Nagireddi S, et al. The effect of osteopathic manipulative treatment on chronic rhinosinusitis. Journal of Osteopathic Medicine. Published online February 12, 2025. doi:10.1515/jom-2024-0122
5. Baisakhiya N. Efficacy of Osteopathic Manipulative Treatment in the Patient of Chronic Rhinosinusitis: A Case Report. An International Journal Clinical Rhinology. 2020;11(2-3):58-60. doi:10.5005/jp-journals-10013-1346
