UKŁAD GLIMFATYCZNY – TWÓJ MÓZG MA WŁASNĄ EKIPĘ SPRZĄTAJĄCĄ, DZIAŁAJĄCĄ NA NOCNEJ ZMIANIE
Czytaliście nasze artykuły o tym jak ważny jest sen (BEZSENNOŚĆ NA CELOWNIKU, JAK WYSPAĆ SIĘ ZA WSZYSTKIE CZASY?), ale nadal łapiecie się czasem na jego depriorytetyzowaniu kosztem innych aktywności? Może zmienicie zdanie, gdy do listy wcześniej opublikowanych argumentów dodamy, że każdej nocy, gdy śpicie, Wasz organizm uruchamia specjalny system, który usuwa toksyny, odpady i zbędne produkty przemiany materii. Jest to układ glimfatyczny, o którym z wielką chęcią Wam dzisiaj opowiemy.
Czym jest układ glimfatyczny?
Układ glimfatyczny to naturalnie występujący, fascynujący system oczyszczania mózgu, którego istnienie zostało potwierdzone dopiero w ostatniej dekadzie i otworzyło zupełnie nowe perspektywy w zrozumieniu funkcjonowania centralnego układu nerwowego1. Mechanizm jego działania opiera się na współpracy przestrzeni okołonaczyniowych i specjalnych kanałów, które umożliwiają przepływ płynu mózgowo-rdzeniowego przez tkankę mózgową. Gdy śpisz, przestrzenie między komórkami mózgu rozszerzają się, co umożliwia swobodniejszy przepływ płynu mózgowo-rdzeniowego i „przepłukanie” mózgu oraz zebranie odpadów i odprowadzenie ich z powrotem do krwiobiegu przez układ limfatyczny szyi. Co ważne, pełni on niezwykle ważną rolę w eliminacji białek powiązanych z chorobami neurodegeneracyjnymi, takimi jak choroba Alzheimera czy Parkinsona2. Dalsze zrozumienie funkcji i mechanizmów działania układu glimfatycznego otwiera nowe możliwości terapeutyczne w walce z chorobami mózgu.
Jeśli ten system działa prawidłowo – mózg utrzymuje dobrą kondycję. Ale gdy coś go blokuje – np. brak snu, starzenie się, urazy czy nieprawidłowe ciśnienie – odpady mogą się gromadzić. To może przyczyniać się do rozwoju chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera, Parkinsona, stwardnienie rozsiane, czy jaskra. Już wiemy, że sen jest tutaj kluczowy, ale co jeszcze? Równie istotna jest aktywność fizyczna, która poprawia krążenie krwi i wspomaga pulsację tętnic mózgowych, co napędza przepływ płynu mózgowo-rdzeniowego w przestrzeniach okołonaczyniowych. Z kolei czynniki takie jak przewlekły stres, niezdrowa dieta, odwodnienie czy nadużywanie alkoholu mogą negatywnie wpływać na sprawność układu. Ponadto, procesy starzenia się organizmu prowadzą do stopniowego pogorszenia jego efektywności, co jest jednym z powodów zwiększonego ryzyka chorób neurodegeneracyjnych u osób starszych. Warto również zaznaczyć, że niektóre choroby, takie jak nadciśnienie czy cukrzyca, mogą zaburzać funkcjonowanie tego systemu. Z tego powodu dbanie o zdrowy styl życia, regularny sen i aktywność fizyczną jest kluczowe dla utrzymania sprawnego działania układu glimfatycznego i zdrowia mózgu.
Oddech a układ glimfatyczny
Oddech również ma wpływ na działanie układu glimfatycznego – rytmiczne ruchy oddechowe, zwłaszcza głębokie i spokojne oddychanie, mogą wspierać przepływ płynów w organizmie, w tym płynu mózgowo-rdzeniowego, przez zmiany ciśnienia w jamie klatki piersiowej i jamie brzusznej3. Te zmiany ciśnienia działają jak naturalna „pompa”, pomagając w cyrkulacji płynów i usuwaniu zbędnych substancji z mózgu. Z kolei płytki, nieregularny oddech, który często towarzyszy stresowi czy napięciu, może osłabiać ten proces. Choć badania nad wpływem oddechu na układ glimfatyczny wciąż są na wczesnym etapie, to praktyki oddechowe i techniki relaksacyjne mogą pośrednio wspierać jego funkcjonowanie, poprawiając ogólną równowagę organizmu i sprzyjając zdrowiu mózgu.
Pamiętacie nasz artykuł o oddechu (ZDROWIE ZACZYNA SIĘ OD ODDECHU)? Ciekawy materiał na ten temat znajdziecie również na Spotify – nagraliśmy specjalny odcinek na ten temat.
Słuchając ciała
Jeżeli istnieją podejrzenia, że działanie układu glimfatycznego może być zaburzone terapia manualna może stanowić dla takich pacjentów świetną formę wsparcia. Dzięki specjalistycznym technikom osteopatycznym pomożemy Wam przywrócić równowagę w obrębie układu nerwowego, krążenia oraz struktur powięziowych i kostnych, co ma bezpośredni wpływ na przepływ płynów w mózgu.
Osteopatia czaszkowo-krzyżowa obejmuje delikatne manipulacje wpływające na napięcie opon mózgowo-rdzeniowych oraz poprawiające mobilność kości czaszki, co sprzyja swobodnemu krążeniu płynu mózgowo-rdzeniowego w przestrzeniach okołonaczyniowych. Nasi specjaliści pracują również z kręgosłupem szyjnym i piersiowym, który ma znaczący wpływ na drożność żylną i limfatyczną oraz napięcie nerwów autonomicznych regulujących ciśnienie i przepływ płynów w obrębie mózgu.
Dodatkowo możemy zaproponować techniki osteopatyczne w obrębie klatki piersiowej i przepony, które wspierają prawidłową mechanikę oddechową. Jak wspomnieliśmy wcześniej, prawidłowy ruch przepony i żeber jest kluczowy dla powstawania różnic ciśnień, które rytmicznie wspomagają transport płynu mózgowo-rdzeniowego i usuwanie metabolitów z mózgu.
Nasze podejście jest indywidualne — każda terapia dostosowana jest do potrzeb pacjenta, z uwzględnieniem jego objawów, stylu życia oraz ewentualnych dysfunkcji strukturalnych czy neurologicznych. Patrzymy na człowieka całościowo — z uwagą, troską. Terapia manualna, spokojny oddech, świadoma postawa ciała — to nie tylko narzędzia pracy, ale też zaproszenie do tego, by zwolnić, wsłuchać się w siebie i wesprzeć ciało w procesie regeneracji. Jeżeli czujesz, że potrzebujesz takiego wsparcia to zapraszamy do rezerwacji wizyty w naszej przychodni.
1. Bohr T, Hjorth PG, Holst SC, et al. The glymphatic system: Current understanding and modeling. iScience. 2022;25(9). doi:10.1016/j.isci.2022.104987
2. Reeves BC, Karimy JK, Kundishora AJ, et al. Glymphatic System Impairment in Alzheimer’s Disease and Idiopathic Normal Pressure Hydrocephalus. Trends in Molecular Medicine. 2020;26(3):285-295. doi:10.1016/j.molmed.2019.11.008
3. Astara K, Pournara C, de Natale ER, et al. A novel conceptual framework for the functionality of the glymphatic system. Journal of Neurophysiology. 2023;129(5):1228-1236. doi:10.1152/jn.00360.2022
