Ostatnio pisaliśmy o kobido i postanowiliśmy jeszcze trochę pozostać w tematyce twarzy skupiając się tym razem na języku. Uważamy, że jest to organ często pomijany (również w diagnostyce), a w ramach słuchania ciała warto skupić się również na tych partiach, które na co dzień nie pochłaniają zbyt wiele naszej uwagi.
Kilka słów o anatomii
Język to silny organ, o skomplikowanej budowie anatomicznej, który od nasady do czubka mierzy średnio 10 cm. Jest to gruby fałd zbudowany z dwóch warstw mięśniowych, unerwionych przez nerw podjęzykowy1. Przyczepy mięśni łączą się bezpośrednio z kością gnykową i żuchwą. Za ruchomość języka odpowiada kilka mięśni z grupy nadgnykowych, które współpracują, aby umożliwić precyzyjne ruchy, a także odbiór wrażeń zmysłowych. Co ciekawe, język wykazuje znaczną indywidualną zmienność pod względem kształtu, koloru i tekstury powierzchni2. Jego objętość stabilizuje się do końca drugiej dekady życia i jest ściśle skorelowana z naszym BMI (wskaźnikiem masy ciała). Różnice w strukturze morfologicznej języka mogą dostarczyć istotnych informacji o stanie zdrowia i skierować pacjenta na dalsze badania diagnostyczne np. białe, sieciowate linie na języku mogą być oznaką przewlekłego stanu zapalnego.
Prawidłowa pozycja języka
W pozycji spoczynkowej (wtedy kiedy np. oglądamy telewizję) język powinien przylegać do podniebienia za górnym łukiem zębowym w tzw. pozycji kobry. Boki języka powinny być rozstawione szeroko i delikatnie przylegać do górnego łuku zębów. Jeżeli leży on na dnie jamy ustnej, jest wysunięty, tylko czubek jest doklejony do podniebienia albo język napiera na zęby, to powinno nas to zaniepokoić. Można by pomyśleć, że położenie języka wcale nie jest takie ważne, a okazuje się, że ma istotny wpływ na wiele aspektów zdrowia i funkcjonowania naszego organizmu, a w tym;
- Przełykanie: Jak wspomnieliśmy język (a konkretnie mięśnie zewnętrzne) jest przyczepiony do kości gnykowej. Jest to specyficzna kość, leżąca w obrębie szyi i niemająca praktycznie połączenia z innymi kośćmi. Jest zawieszona poniżej żuchwy i bierze udział w ruchach krtani. Jeżeli napotkamy problem związany ze złą pracą mięśni języka, może to potencjalnie powodować problemy z przełykaniem, bóle gardła oraz problemy z otwieraniem żuchwy3,4. Z drugiej strony zaburzona praca mięśni nadgnykowych będzie oddziaływała na język i powodowała przeciążenia.
- Oddychanie: w pozycji prawidłowej język wspiera proces oddychania przez nos, co jest korzystne dla zdrowia układu oddechowego5. Jeżeli chcesz sprawdzić, czy pozycja twojego języka jest poprawna, to zatkaj dłonią nos i spróbuj wziąć wdech ustami – w prawidłowej pozycji powinno być to niemożliwe. Zaburzenia oddychania związane z nieprawidłową pozycją spoczynkową mogą prowadzić do suchość w ustach, nawracających infekcji górnych dróg oddechowych i chrapania. Nawiązując do tematyki snu, może to też zwiększać ryzyko obturacyjnego bezdechu sennego (choroba, w której podczas snu dochodzi do zatrzymana oddychania lub jego spłycenia).
- Zgryz – ułożenie języka ma wpływ na rozwój szczęki, a ostatecznie na zgryz, ponieważ prawidłowa pozycja spoczynkowa sprzyja prawidłowemu rozwojowi łuku zębowego.
- Postawa – Prawidłowe ułożenie języka może wpływać na postawę ciała, szczególnie na ułożenie głowy i szyi. Wszelkie nieprawidłowości prowadzą do napięcia mięśni narządu żucia i mięśni twarzoczaszki, co może również prowadzić do napięcia mięśniowego w szyi i plecach, którego przyczyna bywa wtedy trudna do zdiagnozowania. Tutaj odsyłamy Was również do artykułu, który niedawno opublikowaliśmy – „NAPIĘCIE W CIELE – ZASKAKUJĄCE POŁĄCZENIE MIĘDZY MIEDNICĄ A ŻUCHWĄ”. W 2019 opublikowano bardzo ciekawe badania, których celem było zweryfikowanie związku między połykaniem a prawidłową postawą oraz opisanie cech posturalnych osób z dysfunkcją połykania3. Wykazano, że zaburzenia połykania wynikające ze złego położenia języka mogą powodować zmiany w postawie głowy i szyi, ale ostatecznie powodować zaburzenia nawet w całym ciele (np. nieprawidłowości w krzywiznach kręgosłupa i problemy z równowagą mięśniową), aż do stóp. Podobne problemy mogą być również związane z oddychaniem ustami.
Ponadto zła pozycja spoczynkowa może się wiązać z ograniczonym ruchem otwierania ust, zaburzoną poprawną mową i artykulacją a nawet asymetrią twarzy. Może również zwiększać gromadzenie się płytki nazębnej, ryzyko próchnicy i choroby dziąseł.
Słuchając ciała…
Jak widzisz problemów z językiem może być dużo. Jeżeli po zapoznaniu się z naszym artykułem stwierdzasz, że na co dzień pozycja spoczynkowa Twojego języka nie jest prawidłowa to w internecie znajdziesz też dużo ćwiczeń do samodzielnego wykonania w domu, więc zachęcamy Cię do zgłębiania tego tematu. Może się jednak okazać, że potrzebujesz profesjonalnego wsparcia logopedy. Przeprowadzi on dokładną ocenę funkcji języka, zweryfikuje poprawność artykulacji, fonację, płynność mowy, oraz sprawność poszczególnych mięśni. Dzięki indywidualnemu podejściu, odpowiednio dobranym ćwiczeniom oraz wsparciu, jakość mowy, połykania i oddychania może być znacząco poprawiona. Jeżeli masz już jakieś dodatkowe napięcia i sam logopeda może nie być wystarczający, zachęcamy również do konsultacji fizjoterapeutycznej. Może to już czas, żeby podziałać z wielu stron i przywrócić ciało do równowagi.
Dbajcie o siebie i słuchajcie swojego ciała, bo ono wie najlepiej, czego potrzebuje.
1. Lobprise HB, Wiggs RB. Anatomy, Diagnosis and Management of Disorders of the Tongue. J Vet Dent. 1993;10(1):16-23. doi:10.1177/089875649301000102
2. Kulig K, Wiśniowski M, Thum-Tyzo K, Chałas R. Differences in the morphological structure of the human tongue. Folia Morphol. 2024;83(2):262-274. doi:10.5603/FM.a2023.0048
3. Scoppa F. IS THERE A RELATIONSHIP BETWEEN BODY POSTURE AND TONGUE POSTURE? GLOSSO-POSTURAL SYNDROME BETWEEN MYTH AND REALITY. Acta Medica Mediterr. 2019;(4):1897-1907. doi:10.19193/0393-6384_2019_4_296
4. Youmans SR, Stierwalt JAG. Measures of Tongue Function Related to Normal Swallowing. Dysphagia. 2006;21(2):102-111. doi:10.1007/s00455-006-9013-z
5. Cheng S, Butler JE, Gandevia SC, Bilston LE. Movement of the tongue during normal breathing in awake healthy humans. J Physiol. 2008;586(17):4283-4294. doi:10.1113/jphysiol.2008.156430
.